Evenkler... Asya’nın en uç noktalarında, Mançurya’dan Sibirya’nın dondurucu taygalarına kadar uzanan coğrafyada yaşayan, Tunguzlar olarak da bilinen bu kadim halk, tarihimizin ve dil ailemizin en gizemli ve önemli halkalarından birini oluşturuyor.
Dil Köprüsü: Evenkçe ve Ortak Geçmiş
Evenkler, dil bilimcileri için eşsiz bir laboratuvardır.
Dilleri, Altay dil ailesine mensup olup, Türkler ve Moğollarla paylaştığımız ortak geçmişin izlerini taşır. Evenkçenin Moğolcaya ve Sibirya'da konuşulan Türki dillere olan yakınlığı, bu halkın büyük Avrasya kültürü içindeki kilit rolünü gösterir.
Onların ataları olan Tunguz boylarının, tarihte Hiung-nu (Hun) üstünlüğünü kabul etmesi, Evenklerin Türk tarihi coğrafyasıyla ne denli iç içe bir geçmişe sahip olduğunun somut bir kanıtıdır.
İki Kıtada İnce Bir Çizgi: Sınırların Ötesindeki Halk
Günümüzde Evenkler, siyasi sınırların iki yanında, iki büyük güç olan Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti'nde varlıklarını sürdürüyorlar.
Rusya’da 37 bin, Çin’de ise 33 bin civarında olmak üzere, toplam nüfusları 70 bine yakındır.
Bu küçük nüfus, Rusya’daki Evenks Özerk Bölgesi ve Yakutistan gibi merkezlerden, Çin’deki Mançurya ve İç Moğolistan’a kadar devasa bir alana yayılmış durumda.
Bu geniş coğrafi dağılım, onların avcılık ve ren geyiği çobanlığına dayalı geleneksel göçebe yaşam biçimlerinin bir yansımasıdır.
Türkiye'nin Görmezden Geldiği Halka
Evenkler hakkında, Rus, Japon ve Çinli bilim insanlarının değerli ve kapsamlı çalışmaları bulunmasına rağmen, maalesef Türkiye’de yeterli akademik ve kültürel çalışma yapılmamıştır.
Bu durum büyük bir eksikliktir. Evenkler, sadece sayılardan ibaret değillerdir; onlar, Altay coğrafyasının erken dönem kültürel dinamiklerini, geleneksel inançlarını ve dil kökenlerini anlamak için kritik anahtar bilgileri muhafaza eden bir kültürdür.
Onların şamanizme dayalı inanç sistemleri ve zengin sözlü gelenekleri, ortak tarih ve dil mirasımızın anlaşılması adına aydınlatılması gereken önemli bir kuzey kapısıdır.
Evenkleri anlamak, Altay dil ailesi haritasındaki önemli bir eksik parçayı yerine koymak demektir.
Bu kadim halkın yaşamı, kültürü ve dili; coğrafi uzaklığa rağmen, hepimizin paylaştığı tarihsel kökleri işaret etmektedir. Evenkler, Tayga'nın sessiz sesi olarak, bizlere kim olduğumuzu ve nereden geldiğimizi fısıldamaya devam ediyor.
