Zengezur koridorunda belirsizlik devam ediyor. Bu çoğunlukla teslim olan ülkenin yapıcı olmayan konumuyla ilgilidir. Tabii kardeşim Türkiye de konuyla çok ilgileniyor. "Turan yolu"nun önemli bir bölümüdür.   

Bu arada Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulgadir Uraloğlu, Zengezur Koridorunun 2028-2029'da faaliyete geçebileceğini söyledi. Ona göre, yakında koridorla ilgili bir karar verilecek: "Yakın gelecekte Zangezur koridorunun hangi bölgeden geçeceğine karar verilecek - Ermenistan veya İran. Bu bizi doğrudan Türk dünyasına bağlayacak bir proje. Nahçıvan'da zaten bir hat (demiryolu) var. İlk aşamada modernize edilecek, ardından yeniden inşa edilecek. İhaleler zaten açıklandı ama bugün başlarsak yaklaşık 5 yıl sürecek. Bu hattın 2028-2029'da devreye girmesi mümkün."

Koridor 2028'de açılacak mı? Batı'nın ve Rusya'nın bu konudaki tutumu nedir, netleşti mi?

Azer Badamov

Milletvekili Azer Badamov, Ermenistan'ın koridor ilanından korktuğunu belirterek, "10 Kasım 2020'de imzalanan Üçlü Bildiri'nin 9. paragrafında Zangezur koridorunun açılması açıkça belirtiliyor. Azerbaycan'ın asıl hedefi Nahçıvan'a engelsiz bir geçiş açmaktır. Rusya'nın bu koridoru kontrol etmesi ilginç. Ermenistan ise "koridor" tabirinden çekinerek güzergahın yol anlamında açılmasını kabul ettiğini, bu yolun Ermeni güvenlik teşkilatları tarafından kontrol edilmesi gerektiğini belirtiyor. Ermenistan içinde Zangezur Koridorunun Kaliningrad seçeneğiyle açılmasını önerenler var. Kaliningrad seçeneği ülkemiz için de kabul edilebilir. Esas mesele, Ermenistan sınırında kontrollere karışmadan mallarımızın ve vatandaşlarımızın Nahçıvan'a taşınmasının sağlanmasıdır. Batı, Rusya'nın Zengezur koridorunu kontrol etmesini istemiyor. Bugün Ermenistan'ın Zengezur Koridoru'yla ilgili net bir planı yok, varsa bile açıklamamış durumda. Azerbaycan, Zengezur koridoruna alternatif olarak İran topraklarından geçecek bir yol inşa etme seçeneği üzerinde çalışıyor. Hatta Araz Nehri üzerinde iletişim bile kurulurken, 19 Mayıs'ta sınırda yapılan toplantıda İran topraklarından karayolu altyapısının kısa sürede inşa edilmesi konusu görüşüldü. Ermenistan, barış görüşmelerinde iki ülke arasındaki tüm iletişimin açılması konusunu gündeme getiriyor. Haberleşmenin açılmasının Zengezur koridoruna paralel gerçekleşmesi gerektiğini belirtiyoruz. Zengezur koridorunun açılması Türkiye'yi de ilgilendiriyor. Çünkü bu koridor Türk dünyasını birbirine bağlayacak. Bu nedenle Türkiye'nin devlet başkanı ve diğer yetkilileri Zengezur koridorunun açılmasından başka alternatifin olmadığını belirtiyor. Ermenistan da Türkiye ile yol açmaya çalışıyor. Bu bakımdan Ermenistan'ın yollarının açılabilmesi için öncelikle Zengezur koridorunun açılması konusunda anlaşmaları gerekiyor. Aksi takdirde dünyadan izole kalmaya devam edecekler. Bu bağlamda Ermenistan'ın yakın zamanda Zengezur koridorunun açılması konusunda anlaşmaya varması bekleniyor.

 Azer Hüseynov

AĞ Partisi siyasi yorumcusu ve genel başkan danışmanı Azer Huseynov , İran-Azerbaycan ilişkilerinde normalleşme sürecine değindi. Bu aynı zamanda Azerbaycan'ın da çıkarınadır. Birisi bana sorarsa, herhangi bir küresel veya bölgesel ulusötesi projenin Ermenistan üzerinden geçmesinin potansiyel bir tehlike teşkil ettiğini söyleyebilirim. Bu, Ermenistan'ın bir geçiş merkezi haline gelmesine olanak tanıyor. Aynı zamanda Ermenistan'ın ulaşım altyapısı çeşitlendirilebilir. Mal ve hizmetlerin ülkeye giriş yollarının arttırılması, ülkenin mali açıdan güçlendirilmesi anlamına gelir. Azerbaycan bölgesel istikrar yolunu seçmiştir. Dolayısıyla Türkiye, İran ve Rusya ile iş birliğini güçlendiriyor. Paşinyan bir Batı projesi olmasına rağmen hükümetinin en az Batıcı olanıdır. Mesela Alen Simonyan gibi insanlar var. Ve Rusya ile yüzleşme yolunu seçiyorlar. Batı eğilimini daha güçlü bir şekilde ifade ediyorlar. Bu da bölgedeki dengeyi bozuyor. İran ile Azerbaycan arasında ciddi bir normalleşme süreci başladı. Sayın İlham Aliyev ile merhum Raisi'nin son görüşmesi buna tanıklık ediyor. Her iki taraf da ilişkilerin derinleşmesinin her iki tarafın çıkarına olduğunu anlıyor. Türkiye aynı zamanda bölgenin dört bir yanı olan Türkiye-Rusya-İran-Azerbaycan formatıyla da ilgileniyor. O zaman lojistik ve mal hizmetleri açısından Çin ve Pakistan'ın, finans açısından ise Katar'ın bu formata katılması mümkün. Dolayısıyla barıştan sonra ana hattın İran'dan, bazı yardımcı arterlerin de Ermenistan'dan geçmesi kötü olmaz. Zengezur Koridoru, Ermenistan açısından gelecekte bizi ve ortaklarımızı tehdit edecek bir unsur olmamalıdır."

 Akşin Kerimov

Siyasi yorumcu Agşin Kerimov, Azerbaycan'ın Zengezur Koridorunu rekabet alanına dönüştürmek istediğini düşünüyor: "Zangezur Koridoru olarak bildiğimiz proje Horadiz'den başlayıp Agbend'e kadar çıkıyor ve oradan Ermenistan topraklarına geçiyor. Azerbaycan kısmında demiryolları ve otoyolların inşasını da içeren inşaat süreci devam ediyor. Yani otomatik olarak bu kadar masraf ve yatırım yapılırsa Zengezur koridorunun açılması vizyonu rahatlıkla canlanır. Zengezur Koridoru projesi hem bölgesel hem de uluslararası öneme sahip olduğundan er ya da geç hayata geçmesi kuvvetle muhtemel. Çünkü bu proje, bölgesel ve küresel aktörlerin ilişkilerini, iş birliği modellerini geliştirip, kârlarını artırabilecekleri bir alan görevi görüyor. Hem Rusya, hem Batı, hem de Çin, Zengezur Koridoru'yla ilgileniyor ancak hedefleri ve motivasyonları farklı. Çin'in Zengezur Koridorunu Orta Koridor'un önemli bir parçası olarak görmesi, ABD, İngiltere ve Hindistan gibi güçlerin çıkarlarıyla çatışıyor olması sorunu daha da kötüleştiriyor. Üstelik Çin, ekonomik portföylerine paralel olarak çatışmalara yönelerek arabuluculuk misyonunu da ustalıkla yerine getiriyor ve bu sayede jeopolitik hedeflerini de ortaya koyuyor. Pekin'in İran ile Suudi Arabistan arasında uzlaşma sağlaması, Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk çabaları, Hamas ile İsrail arasındaki savaşı durdurma çabaları bunun kanıtıdır. Bana göre Batı, Çin'in Güney Kafkasya'da büyüyen gücüyle baş etmeye daha fazla önem veriyor ve bu Zengezur koridoru konusunda da kendini gösterecek. Rusya burada Çin'le iş birliği yapmakla ilgileniyor ancak Pekin'in Orta Koridoru yönlendiren projelerinin Rusya'yı bypass ettiğini de belirtmek gerekiyor. Burada Rusya, Pekin'in stratejisini fazla takip etmemek için ağırlıklı olarak Kazakistan'a odaklanıyor. Bu sürece Zengezur Koridoru'nun Orta Asya ile ilişkilerinin yeni dinamikleri bağlamında bakarsak, Azerbaycan'ın zaten üç güç merkezi olan Batı, Rusya ve Çin arasında dikkatli bir denge politikası yürüttüğünü söyleyebiliriz. Şimdilik vardığım sonuç, Azerbaycan'ın Bakü'ye yönelik stratejik odağı arttırması nedeniyle Zangezur koridorunu ekonomik bir rekabet alanına dönüştürmekle ilgilendiği yönündedir. Ancak Azerbaycan kesinlikle beklenmedik güvenlik risklerini dikkate alıyor."

Cavanşir Abbaslı