1. Giriş ve Sorun Tespiti
Son yıllarda birçok stratejik araştırma merkezi ve “düşünce kuruluşu”, Türkiye’nin yönünü Batı–Asya ekseninde tanımlarken yetersiz, yüzeysel veya dış merkezli analizlerle karar vericileri yanıltmaktadır.
Oysa jeoekonomik gerçekler, Avrasya merkezli yeni bir güç dengesi doğurduğunu açıkça göstermektedir:
Çin, küresel üretimin %30’unu hâlâ elinde bulunduruyor; ABD ile tedarik zinciri bağını koparmadı.
Rusya, Ukrayna savaşına rağmen enerji, gıda ve hammadde pazarlarında gelirini korudu; bazı dönemlerde artırdı.
İran, bölgesel enerji koridorlarında ve Türkistan Orta Asya ticaretinde yeniden etkinleşti.
Türk Devletleri Teşkilatı (OTS), Türkistan Orta Asya’nın dijital, enerji ve lojistik ekseni olma potansiyeline sahip.
Bu çerçevede Türkiye’nin yeni yol haritası, tek yönlü blok siyaseti değil; çok yönlü, Avrasya merkezli stratejik ittifak sistemi olmalıdır.

2. Stratejik Gerçekler ve Güncel Veriler
ABD–Çin Bağımlılığı: 2024’te ABD’nin Çin’den ithalatı yüz milyarlarca dolar seviyesinde kaldı (USTR verileri).
Rusya Enerji Gerçeği: Enerji ambargolarına rağmen petrol ve gaz fiyatları yükselerek Rusya’nın gelirlerini artırdı (Dallas Fed, 2024).
SCO’nun Rolü: Şanghay İşbirliği Örgütü, artık yalnız güvenlik değil; ekonomi, teknoloji, ulaştırma alanlarında da bölgesel merkez.
OTS’nin Potansiyeli: Türk Devletleri Teşkilatı, Türkiye liderliğinde Mavi Vatan–Orta Koridor–Turan Enerji Hattı vizyonunu tamamlayacak çekirdek güç.
Bu veriler ışığında, Avrasya bütünleşmesi, Türkiye’ye hem ekonomik hem de jeopolitik özerklik kazandıracak yeni bir denge modeli sunmaktadır.

3. TCRİT MODELİ: Türkiye–Çin–Rusya–İran–Türk Devletleri İttifakı
Bu model, “Üretim–Enerji–Ticaret–Diplomasi Entegrasyonu” esasına dayanır.
3.1. Ekonomik Boyut
Çin’in üretim kapasitesi, Türkiye’nin sanayi ve lojistik altyapısıyla birleştirilerek Batı’ya ihracat koridoru oluşturulmalı.
Rusya’nın enerji ve hammadde kaynakları, Türk endüstriyel merkezleriyle entegre edilip yerli üretime dayalı işlenmiş ürün ihracına dönüştürülmeli.
İran üzerinden Basra Körfezi–Hazar–Anadolu hattı, çok modlu (kara–demir–boru) ulaşım sistemine bağlanmalı.
Türk Devletleri üyeleri (Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Azerbaycan vb.) ile ortak yatırım fonu, dijital ödeme sistemi ve yerel para ticareti sistemi kurulmalı.
Bu ekonomik entegrasyon sayesinde Türkiye, milli parasının değerini kendi üretim gücüyle koruyabilecek, ithalata bağımlılığı azaltarak bağımsız finansal istikrar elde edecektir.
3.2. Diplomatik Boyut
Türkiye, SCO’da gözlemci değil aktif ortak statü kazanmalı; OTS–SCO eşgüdümü sağlanmalı.
İran, Rusya ve Çin arasında enerji–finans–savunma diplomasi masası oluşturulmalı.
Türkiye, “Batı–Avrasya köprüsü” kimliğini sürdürürken bağımsız stratejik merkez olarak konumlanmalı.
Bu ittifak sayesinde Türkiye, Çin halk cumhuriyeti ile dostane ilişkilerini güçlendirerek Uygur Türkleri’nin refahı ve hakları konusunda yapıcı, barışçıl diplomatik kanallar oluşturabilir.
3.3. Teknolojik ve Sanayi Boyutu
Ortak üretim merkezleri için “Avrasya Üretim Entegrasyon Bölgeleri (AÜEB)” oluşturulmalı:
Trakya–Marmara hattı (yüksek teknoloji montaj ve dağıtım)
Orta Anadolu–Kayseri–Konya hattı (mekanik üretim)
Doğu Anadolu–Van–Iğdır hattı (İran ve Türkistan Orta Asya’ya çıkış merkezi)
Bu merkezler, vergi muafiyetleri, enerji teşvikleri ve yerel katma değer oranı şartlarıyla yatırımcı çekmeli.

4. Uygulama Planı (Aşamalı Zaman Çizelgesi)
Kısa Vadeli (0–2 Yıl)
Dışişleri, Ticaret ve Sanayi Bakanlıkları arasında TCRİT Koordinasyon Kurulu kurulmalı.
Türkiye–Çin–Rusya–İran arasında “Üretim ve Enerji Eşgüdüm Mutabakatı” imzalanmalı.
OTS ülkeleriyle lojistik ve dijital ödeme altyapısı standardı belirlenmeli.
Trakya ve Mersin serbest bölgeleri “Pilot Entegrasyon Alanı” ilan edilmeli.
Orta Vadeli (3–5 Yıl)
Ortak TCRİT Yatırım Fonu (en az 25 milyar dolar) oluşturulmalı.
Türkiye–Kazakistan–Çin demiryolu hattı “Avrasya Koridoru Express” olarak modernize edilmeli.
Ortak enerji borsası kurulmalı (TürkAkım, TANAP, İran hattı entegre edilerek).
Türkiye merkezli “TCRİT Teknoloji Vadisi” açılmalı (5G, yapay zekâ, yeşil enerji alanları).
Uzun Vadeli (5–10 Yıl)
Ortak gümrük birliği benzeri “TCRİT Serbest Ticaret Alanı” oluşturulmalı.
Türk Devletleri Teşkilatı–SCO arasında kalıcı ortak sekreterya kurulmalı.
Türkiye, bölgesel üretim ve enerji yönetiminde koordine lider ülke haline gelmeli.

5. Maliyet Kalemleri ve Finansman Modeli (Özet)
Pilot üretim bölgeleri (altyapı, enerji)
Tahmini Maliyet: 8–10 milyar USD
Finansman Kaynağı: Kamu-özel ortaklığı, TCRİT fonu
Lojistik koridor modernizasyonu
Tahmini Maliyet: 5–7 milyar USD
Finansman Kaynağı: Çin–Rusya kredi hatları, OTS katkısı
Dijital altyapı ve ortak ödeme sistemi
Tahmini Maliyet: 2 milyar USD
Finansman Kaynağı: Türkiye Varlık Fonu + İran teknik ortaklığı
Enerji entegrasyonu (boru hattı, depolama)
Tahmini Maliyet: 10 milyar USD
Finansman Kaynağı: Rusya–İran enerji fonu
Ar-Ge ve teknoloji vadileri
Tahmini Maliyet: 3 milyar USD
Finansman Kaynağı: Özel sektör + devlet teşviki

6. Stratejik Sonuç ve Vizyon
TCRİT–Avrasya Entegrasyon Modeli, Türkiye’ye yalnızca ekonomik büyüme değil; jeopolitik özerklik ve stratejik merkez kimliği kazandırır.
Türkiye, Batı ile köprü; Avrasya ile motor olur.
Türk Devletleri Teşkilatı, jeoekonomik çekirdek blok haline gelir.
Çin, Rusya ve İran ile ortaklık; tek kutuplu sistemin yerine çok kutuplu, dengeli bir Avrasya düzeni inşa eder.
Bu modelle Türkiye, yerli üretim gücünü artırarak, milli parasının değerini kendi ekonomik kapasitesiyle koruyabilecek,
ve aynı zamanda soydaş Uygur Türkleri’ne barışçıl, diplomatik yollarla daha etkin destek verebilecektir.
Sonuç olarak:
Bu ittifak modeli yalnız “bir diplomatik alternatif” değil; yeni bir Avrasya medeniyet ekseninin başlangıcıdır.
                                         
                             ERKİN SABİT ŞAVUOT
(bilgisayar yüksek mühendisi.Araştırmacı yazar)
Turan Konfederasyonu Genel Başkanı
Uygur Federasyonu Genel Başkanı.
Dünya Barış elçileri uzakdoğu direktörü.
Uluslararası basın yayın Konfederasyonu diplomasisi direktörü.
Uzakdoğu ticaret yatırım finans konseyi temsilcisi 
Turan Kızılelma Teşkilatı genel başkanı
Turan Devletleri Teşkilatı TDTStratejik Araştırma genel merkezi Başkanı İletişim;05357951111,05369820000turangrup1111@gmail.com