Bugün, 5 Kasım 2025 Çarşamba
Güney Kafkasya'daki barış süreci "düğüm" noktasına ulaştı. Yakın zamana kadar Azerbaycan ile Ermenistan arasında nihai barış anlaşmasının yakın zamanda imzalanabileceği iddia ediliyordu. Özellikle resmi Erivan bu konuda daha sık varsayımlarda bulunuyordu. Hatta Paşinyan hükümetinin temsilcileri, barış anlaşmasının ne zaman imzalanabileceği konusunda iddialarda bulunarak, konuyu "yıl sonu" ve "önümüzdeki 15 gün" gibi bir zaman aralığıyla sınırlandırmaya çalıştı. Açıklamalarındaki bazı noktalar da Ermenistan'daki iktidar çevrelerinin nihai barış anlaşması üzerinde siyasi manipülasyonlar yaptığını öne sürüyordu.
Mesele şu ki, yetkili Erivan, üç şart çerçevesinde nihai barış anlaşmasını imzalamaya hazır olduğunu vurguladı. Ancak resmi Bakü, nihai barış anlaşmasının imzalanması için uluslararası hukuk normları çerçevesinde vazgeçilmez beş ilkeyi ortaya koyuyor. Güney Kafkasya'da sürdürülebilir barış ve huzurun tesisi için bunların tamamının nihai barış anlaşmasına dahil edilmesi önemlidir. Bu bakımdan resmi Erivan'ın barıştan bahsederken aslında bu süreci engellemeye çalıştığı yadsınamaz bir gerçektir.
Dolayısıyla Paşinyan hükümeti nihai barış anlaşması hakkında ne kadar çok konuşursa, Ermenistan da imza sürecinden o kadar uzaklaşmış görünüyor. Başbakan Nikol Paşinyan'ın son açıklamaları genel olarak barış sürecini ikinci plana atmaya yönelik hazırlıkların başladığına işaret ediyor. Çünkü Ermenistan başbakanı, nihai barış anlaşması yerine "saldırmazlık paktı" imzalanması ihtimalinden bahsetmeye başladı. Bu da resmi Erivan'ın Azerbaycan'la barış anlaşması imzalamakla ilgilenmediği anlamına geliyor.
Başbakan Nikol Paşinyan da Azerbaycan'a "saldırmazlık paktı" imzalama teklifiyle yaklaşıldığını vurguladı. Ermenistan Başbakanı "barış gündemine bağlı" olduğunu vurgulasa da sürecin uzayabileceği ihtimalini de göz ardı etmedi: "Barış süreci beklenenden uzun sürerse saldırmazlık anlaşmasının imzalanması gerekebilir anlaşma." Aynı zamanda Azerbaycan'a silahların karşılıklı kontrolü konusunda da teklif gönderdik.
Görünüşe göre resmi Erivan yine "suyu bulandırmaya" karar verdi. Büyük olasılıkla Paşinyan hükümeti Batı'daki Ermeni yanlısı patronlarından Azerbaycan'la barış anlaşması imzalamayı reddetme talimatı aldı ve Ermenistan'a güvenlik sözü verildi. Aksi takdirde Güney Kafkasya bölgesini barış sürecinden uzaklaştırmaya yönelik öneriler üretmeye cesaret edemezdi. Bu da resmi Erivan'ın siyasi manipülasyonlarla bölgesel barış sürecini "karanlık bir tünele" çekmeye çalıştığını açıkça gösteriyor.
Mesele şu ki, Güney Kafkasya'da uzun vadeli, sürdürülebilir istikrarı ancak nihai barış anlaşmasının imzalanması garanti edebilir. Çünkü böyle bir hukuki belgenin imzalanması, Azerbaycan ile Ermenistan arasında ihtilaflı tüm konuların anlaşması anlamına gelecektir. Her iki taraf da birbirinin toprak bütünlüğünü tanıyacak, toprak iddialarından vazgeçecek ve sınırların dokunulmazlığını kabul edecek. Sonuç olarak Azerbaycan ile Ermenistan arasında yeni bir savaşa gerek kalmayacak.
Ancak Erivan'ın resmi yetkilisinin bunu istemediği anlaşılıyor. Büyük olasılıkla Paşinyan hükümeti, Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik toprak iddialarını geleceğe taşımakla ilgileniyor. Bunu başarmak için şimdi resmi Erivan, çeşitli siyasi manipülasyonlarla süreyi uzatmaya ve zaman kazanmaya çalışıyor. Aslında "saldırmazlık paktı"nın uydurulması Paşinyan hükümetinin zaman kazanma amacına hizmet ediyor. Yani resmi Erivan barış görüşmelerini yıllarca uzatmaya çalışmanın yanı sıra, bu dönemde Azerbaycan'ın bölgeye askeri müdahalesine karşı da kendisini güvence altına almaya çalışıyor. Ve "pakt"ı imzalayarak hiçbir askeri müdahalenin olmayacağını garanti altına almayı amaçlıyor.
Ermenistan'ın artık zamana ihtiyacı var. Resmi Erivan, Azerbaycan'a yönelik toprak iddialarını yeniden gündeme getirmek için zaman kazanmaya çalışıyor. Çünkü Ermenistan'ın yok edilen ordusunu yeniden inşa edip silahlandırmanın planlarını yaptı. Paşinyan hükümeti bu sürecin yıllarca sürebileceğini anlıyor. Dolayısıyla bir "pakt" üreterek Ermenistan'ın yeniden silahlanmasını sağlayana kadar Ermenistan'ın güvenliğini garanti altına alabileceğini düşünüyor. Ve bu, resmi Erivan'ın silahlanma yönünde attığı son adımlardan açıkça görülüyor.
Böylece Ermenistan, Fransa ve Hindistan'dan askeri teçhizat ithal etmeye başladı. Aynı zamanda bir süre önce Rusya da Ermenistan'a askeri teçhizat göndermeyi başarmıştı. Ayrıca Kremlin ile yeni askeri-ticari anlaşmaların uygulanması da tartışılıyor. Başbakan Nikol Paşinyan, Ermenistan'ın üretici ülkelerle silah ve askeri teçhizat alımına ilişkin birkaç milyar dolar değerinde sözleşmeler imzaladığını resmen itiraf etti. Aynı zamanda yerli askeri üretime birkaç yüz milyon dolarlık mali kaynak ayrıldı. Ermenistan Başbakanı, Ermeni ordusunu güçlendirmekten başka alternatif olmadığını vurguladı.
Resmi Erivan'ın barış çağrılarının Azerbaycan'ı rahatlatmayı ve dikkatini dağıtmayı amaçladığı anlaşılıyor. Aslında tüm bu barış manipülasyonlarına paralel olarak Paşinyan hükümeti, Ermeni ordusunu yeni bir savaşa hazırlıyor. Böyle devam ederse Ermenistan barış sürecinden maksimum düzeyde uzaklaşacaktır. Ve Erivan'ın resmi yetkilisinin şu andaki davranışı, Ermenistan'ın barış sürecinden vazgeçme niyetinde olduğunu ve gelecekte Azerbaycan'a karşı yeniden toprak iddiasında bulunmak için sinsi planlar yaptığını gösteriyor.
Elchin KHALIDBEYLI
