Nene Hatun (1857 - 22 Mayıs 1955) 1857 yılında Çeperli’de dünyaya gelmiştir. Ailesi, Rusların Kars Kalesi’ni ele geçirmesi üzerine Kırım Harbi’nden sonra Erzurum’un Çeperli köyüne yerleşmiş, 20 yaşında köyünden Mehmet Efendi ile evlenmiştir. 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşlarında Rus ordusunun Pasinler'i işgal edip Erzurum'a doğru ilerlemesi üzerine köyü Çeperli’nin de düşman işgali altında kalma endişesinden dolayı bir çokları gibi eşi ile birlikte Erzurum’a göç etmişlerdir. Ruslar'ın Deveboynu savaşından sonra Erzurum'un varoşlarındaki tabyaları da işgal etmesi üzerine Nene Hatun, 3 aylık oğlunu evde bırakarak şehrin savunmasına katıldı ve yararlılık göstermiştir. Rus askerlerin 8 Kasım 1877 gecesi Aziziye Tabyası’nı ele geçirdiği haberinin Erzurum’da sabah ezanında minarelerden duyurulması üzerine 3 aylık oğlu Nazım'ı 'Türk çocuğu öksüz kalır da yurtsuz kalamaz' diyerek evde bırakmış ve Osmanlı askerine yardım için taş ve sopalarla mücadeleye giren şehir halkına katılmıştır. Burada gösterdiği yararlılıklar sonucu efsaneleşmiştir. Aziziye Savunması sırasında bebek olan oğlu Nazım ile daha sonra üç oğlu daha olmuş ve oğullarından ikisi Birinci Dünya Savaşı’nda şehit olmuştur. Cumhuriyet Gazetesinin İstanbul muhabiri İsmail Habib Sevük’ün 1937 yılında Erzurum’da Nene Hatun ve diğer 93 Harbi gazileriyle yaptığı röportajlarıyla Türkiye’ye tanıtılmıştır. İsmail Habib Sevük, bu yazısında Nene Hatun'un ekonomik sıkıntılarını da dile getirmiştir. Geçim sıkıntısı çeken Nene Hatun, ulusal kadın kahramanlardan Nâme Hanım ile birlikte 1943 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'ye bir dilekçe yazarak yardım istemiştir. 1952 yılından itibaren Aziziye Anıtı yapılması çalışmaları sırasında Nene Hatun yeniden gündeme gelmiştir. Kolordu Komutanı Korgeneral Refik Koraltan ve karargahı Erzurum’da bulunan Üçüncü Ordu’nun Komutanı Nurettin Baransel, dönemin belediye başkanı, Erzurum valisi ile TBMM Nene Hatun’a sahip çıkmıştır. 1952 yılı 30 Ağustos Zaferi kutlamalarında kendisine “3. Ordunun Nenesi” unvanı verilmiştir. Türk Kadınlar Birliği’nin girişimi ile Türkiye’de ilk defa Anneler Günü’nün kutlandığı 1955 yılında Birlik kendisine “Yılın Anası” unvanı vermiştir. Zatürre teşhisiyle tedavi gördüğü Erzurum Numune Hastanesi’nde 22 Mayıs 1955 günü 98 yaşında hayatını kaybeden Nene Hatun'un cenazesi, resmi törenle Aziziye Şehitliği’ne defnedilmiştir. Derleyen İsmail CİNGÖZ Uluslararası Siyaset Uzmanı