İstanbul Teknik Üniversitesinin (İTÜ) Kahramanmaraş depremleriyle ilgili hazırladığı ön raporda; Depremin arazi yüzeyleri ve yüzey kırık haritasının genişleme bölümlerine, yaklaşık 8-10 metre arasında yer değiştirmelerin bilindiği, eski ve zayıf yapının stokunun yenilenmesi gerekliliğinin önemine dikkat çekilmiştir.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) 6 Şubat'taki Kahramanmaraş depremleriyle ilgili ön raporunu hazırladı.
İnşaat mühendisliği, jeoloji mühendisliği, jeofizik mühendisliği, mimarlık gibi alanlardaki uzman isimlerin katılma bölümlerine ilişkin kalıp ön raporda şu bilgilere yer verildi:
Arazide fayın belirli kesimlerde yüzey kırığı gözlendi
'Türkiye saati ile 04.17'de ve 13.24'te merkez büyümesi Pazarcık (Kahramanmaraş) ve Elbistan (Kahramanmaraş) olan iki deprem (Mw 7,8 ve Mw 7,7) meydana geldi. Bu depremlerin sonucu çok geniş bir alandaki görüntülerinde yüzey kırığı haritalanmıştır.Arazide fayın belirli kesimlerde yüzey kırığı gözlenmektedir.Fayın sekmeli yapısı ve izi, arazide mevcut hatlara yakın olmakla birlikte, morfolojik olarak Çardak Fayı'nda sırtlar ve yamaçlardan ilerlediği görülmektedir. segmentlerin atım dağılımı, bölge aynı ve Amanos Segmenti'nin 2, Çardak Fayı'nın 2, Pazarcık Segmenti'nin 1, Gölbaşı Segmenti'nin 1 bağımsız depremle aynı ve kırıldığını düşündürmektedir.Diğer dikkat çekici bir şey olmayan Türkiye aktif fay haritası ile yüzey kırıkları damarları üzerlememekte ve farklı alanlardan geçmektedir.'
Yaklaşık 8-10 metre arasında yer değişti
Uzak ve yakın alan sismolojik (BB ve SGM) ve jeodetik (GPS) veri ve gözlemlerin ortak ters çözümü ile 6 Şubat 2023 Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü depremlerine ait aletsel moment büyüklükleri (Mw) kısaca 7,8 ve 7,7 olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan aletsel büyüklükler arasında uygulanan yönteme ve analiz edilen veri setine bağlı olarak çok küçük farkların bulunması beklenebilir. Çoklu veri setine bağlı olarak aşınma-kayma modelleri, oluşturduğu her iki deprem için birden fazla fay segmenti üzerinde yaklaşık 8-10 metre arasında aşınma ve arazi gözlemleri ile de uyumlu yer değiştirme değerlerine sahiptir. Modelleme sonuçları Mw 7,8 Nurdağı-Pazarcık ve Mw 7,7 Ekinözü depremlerinin tarama sürelerinin sırasıyla yaklaşık olarak 100 sanile ve 60 saniye olduğunu da açıkça ortaya koyuyor.
Her iki deprem sonrasında en büyük yatay yer değiştirme 4,7 metre
Kullanımlarıce GNSS verisi toplamaya devam edebilen ANTE (Gaziantep), EKZ1 (Ekinözü), MLY1 (Malatya) ve ONIY (Osmaniye) isimli 4 adet TUSAGA-Aktif Sabit GNSS cihazlarına ait gözlem verileri, ilgili depremlerin ko-sismik aşınman jeodezik olarak alınması için kullanılmış . Bu cihazlardan deprem gününe ait 1 saniye aralıklı uydu gözlem verileri GNSS Hassas Nokta Konumlama tekniği kullanılarak mutlak dirençli statik ve kinematik olarak değerlendirilmiş ve istasyonlarda meydana gelen gelen yatay yer değiştirmeler elde edilmiştir. Statik değerlendirmeye göre, her iki deprem sonrasında en büyük yer değiştirme 4,7 metre ile EKZ1 istasyonunda elde edilmiştir. MLY1, ANTE ve ONIY istasyonlarındaki yatay yer değiştirme değerleri ise sırasıyla 69,9 cm, 39,6 cm ve 29,2 cm olarak kuruldu.
Yönetmeliklere uygun olarak yapılarda hasar sınırı kaldı
Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde sırasıyla 7,8 ve 7,7 büyüklüğünde oluşan depremlerde Doğu Anadolu Fay Hattı üzerindeki 10 ilde çok sayıda betonarme bina yıkılarak kalıntıları haline gelmiştir. Yıkılan perdelerin sızıntılarına ulaşma araçları birçok parametreyi etkin hale getirmekte beraberlik boyutları, temellerin oturduğu zeminlerin taşıma kapasitelerinin düşük olması, inşaatlarda kullanılan malzeme kaliten, kolonlar ve kirişlerin en kesit boyutlarının ve donatı miktarlarının taşıdığı, inşa ettikleri yıllarda kullanım olanlara uygun olarak koruyucu sistem bileşenlerinin inşası olmayanlar, diğer yapım kusurları ile gövdeleri nizamda inşa edilen görünüşler kat gözetlemelerinden farklı olmalar gibi ayrıntılar en belirgin bozulma nedenleri olarak kaydedilmiştir. Kahramanmaraş ve Adıyaman ilinde hortumlar halindeki açıklıklar büyük açıklıkların ilk katlarının ya tamamen ya da şişkin kat mekanizmasının tüketimini azaltmak için tüm katların üst üste sandviç şeklinde ya da yan boyunca doğru toptan ya da dönerek göçme durumlarının ortaya çıkardığı durumlar. Hatay-Antakya ve Adıyaman-Gölbaşı gibi istenmeyen zemin sıvılaşması gibi görüntüler temel sistem özelliklerine bağlı zemine batarak ya binanın tamamı yana yatarak ya da tamamen sıvılaşan zemine batarak eğik vaziyette göçtüğü de bulduk. Bu depremler sonucu, betonarme binalar gibi tüm yapılara yönelik yöneticilere uygun olarak zemin kapasiteleri yüksek olan işleme kapasitesine azami ölçüde uygun olarak inşa edilen hastaneler ile bazı kamu binaları,
İlgili hasarların önemli bir kısmı, taşıyıcı sistem elemanlarıyla dolgu duvar olarak kullanılan bims beton blok tuğlalar arasındaki bağlantının deprem sırasında hasara izin verecek şekilde inşa edilmiş olması nedeniyle meydana geldiği sonucuna varılmıştır.
Eski ve zayıf yapı stokun yenilenmeli
Geleneceğe Dönük Çıkarımların Kent Planlama ve Hızlı Konut İhtiyacının Karşılanması İçin Kullanılabilecek İnşaat Tekniklerinin Değerlendirilmesi:
Depremlerden etkilenen ve 13,5 milyon kişinin yaşadığı 10 il için, AFAD tarafından 2019-2021 yılları arasında küçük, İl Afet Riski Azaltma Planı yapılan tespitler ve öngörülerde, kentlerin büyük bir boyutta gelişmeye sahip olmayan zeminlerde olduğu ve bu alanlardaki eski ve zayıf yapının stokunun yenilenmesi gerekliliğinin altı çizilmiştir. Mevcut yerleşim yeri seçim kararları ve özellikle son 50-60 yıllık hızlı şehirleşmenin beraberinde getirdiği imar ve yapı uygulamaları, imar plan hazırlıklarının ve onaylanmasının hamilelik dönemindeki yetki ve sorumluluklar, imar aflarının ve beraberindeki yüksek yapı stoku ve mevcut yapı görevlerinin denetlenmesi olarak sıralanmaktadır.'
