Uzmanlar, deprem sonrası asabiyet, insan ve cisimlere karşı sözel veya fiziksel öfke patlamaları, uyku bozukluğu, hakimiyet eksikliği, aşırı tetikte olma ve aşırı irkilme etkileri şeklinde aşırı uyarım belirtilerinin ortaya çıkabileceği uyarısında bulunuyor.
Afet sonrasını takip eden üç hafta içinde yardımların hızı ve depremzedelere göre gösterilen ilginin azalmaya başlayabileceğini, tüketimlerin ve mağdurların temelde besledikleri olumlu değerlendirmenin azalabileceğini dile getiren uzmanlar, bu gereksinimlerin karşılanmasının öneminin altını çiziyor. Uzmanlara göre, aksi halde ortaya çıkan hastalık ve karaborsa gibi problemlerin ortaya çıkmasıyla yeni travmalar yaşanabilir.
Özel bir üniversitenin İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Mert Akcanbaş, deprem gibi doğal afetlerde ortaya çıkan travmalar ve bu travmalara müdahale edilmesi gerekenlere ilişkin değerlendirmede bulundu.
Afetlerde pek çok kayıp ortaya çıkma
Mert Akcanbaş, bunların önem sırasına göre maddi kayıplar, duygusal kayıplar, organ kayıpları ve kalıcı iz taşıyanlar, manevi, inançsal ve manevi kayıplar olarak sıralanabileceğini söyledi.
Mert Akcanbaş, 'Mağdurun neler olduğu hakkında öngörüde bulunulmamalıdır. Hataları ve yanlışları ortaya koymaya çalışılmamalıdır.Olayın tüm ayrıntılarını hemen öğrenmek için mağdur edilmemelidir.Bilinmeyen mağdurların sorularına spekülatif yanıt verilmesi gerekir.' dedi.
9 önemli işaret akut stres bozukluğu belirtileri olabilir
Ardındanki 3 ile 30 gün arasında Depremler arasında bir sürede kişide akut stres süreleri görülebileceğini ifade eden Akcanbaş, bu süreçte görülebilecek bazı belirtilerde kişide akut stres bozukluğunu gösterebileceğini söyledi. Akcanbaş, bu belirtileri şöyle sıraladı:
'- Travmatik olay stres yaratan kısım sürekli ve istem dışı hafıza.
- Travmatik olay veya olay anında yaşananların tekrarlanan rüyalar.
- Mağdurun travmatik olayı yeniden oluyormuşçasına davranması ve hissetmesi olarak tanımlanan olaylar (flashback).
- Travmatik olayı sembolize eden veya bir kısmı hatırlatan iç ve dış tetikleyiciler karşısında psikolojik stres hissettirmek veya kullanmak tepki vermek.
- duygu yaşamama hali.
- Kişinin kendisi veya çevresinin gerçeği hakkında farklı algılar (Kendisini görme görünümün, görsel görüntü, zamanın yavaşlaması hissi).
- Travmatik olayın önemli bir kısmını hatırlayamamak.
- Travma hakkında olan veya onunla bağlantılı anı, duygu ve düşüncelerden oluşur.
- Travma hakkında olan veya bunlarla bağlantılı olarak stres yaratan anı, düşünce veya etkilemeyi tetikleyen dış etkenlerden kaçınma.'
Öfke patlamaları ve uyku bozukluğuna dikkat!
Dr. Mert Akcanbaş, aşırı uyarım belirtilerinin de asabiyet, (provokasyon yokluğunda) insan ve nesnelere karşı sözel veya fiziksel öfke patlamaları, uyku bozukluğu, kapasite eksikliği, aşırı tetikte olma ve aşırı irkilme sonuçları olduğunu söyledi.
Öncelikli ihtiyaçlar hemen karşılanmalı
Hemen sonra ortaya çıkan ihtiyaçlara da değinen Akcanbaş, 'Bu öncelikler, fiziksel güvenliğin sağlanması, barınma, Deprem gıda, ısınma ve temizlik ihtiyaçları, gereken kişiler gözlük, baston, tekerlekli iskemle, düzenli kullanılması gereken ilaçlar ve veya diyaliz gibi tedavi uygulanması, çocuklar için Oynayacakları güvenli bir alan ve yakınlarıyla ayrı düşmüş insanları bir an önce yakınlaştırmalarının sağlanmasıdır.' dedi.
İlginin azalmasıya kaçma riskine karşı önlem alınmalı
Takip eden üç hafta içinde yardımların hızı ve depremzedelere göre gösterdiği ilginin azalmasıya başlayabileceğini, toplumun ve mağdurların başta besledikleri olumlu yapıların azalmasını dile getiren Akcanbaş, 'Barınma ve geçim sıkıntılarını artırır. , ısınma ve hijyen gereksinimlerinin giderilmeleri gerekir.Aksi halde kaybolan hastalık ve karaborsa gibi problemler ortaya çıkacak yeni travmalar yaşanabilecektir.' uyarısında bulundu.