Bugün, 21 Ekim 2025 Salı
Günümüzde çocuklar, bebeklikten itibaren dijital dünyanın içinde büyüyor. Bilişim Teknolojileri Uzmanı Mustafa İçli, İlke Haber Ajansı (İLKHA) muhabirine yaptığı açıklamada, ebeveynlerin çocuklarını teknoloji ve yapay zekayla doğru şekilde tanıştırmaları ve kontrollü bir şekilde yönlendirmeleri gerektiğini söyledi.
İçli "Günümüzde çocuklar, adeta sosyal medyayla doğuyorlar. Bebeklik dönemlerinden itibaren dijitalleşmenin içinde büyüyorlar. Bunun hem olumlu hem de olumsuz yönleri var; ancak olumsuz yönleri daha ağır basıyor. Neden mi? Çünkü anne ve babalar, çocuklarıyla ilgilenmek yerine onları susturmak için ellerine telefon, tablet ya da bilgisayar veriyorlar. Bu durumda çocuklar, kendiliğinden dijital bir sistemin içinde büyüyor ve teknoloji olmadan hiçbir iş yapamaz hale geliyorlar. Ellerinden tablet ya da telefon alındığında sanki hiçbir işe yaramaz olduklarını düşünüyorlar. Günümüzde çocuklar, bilgiye bile doğrudan telefondan veya tabletten ulaşmayı tercih ediyor. Bu alışkanlık, ileriki yaşlarda çocukların bilişsel olarak çocukların zeka gelişimi ve fiziksel gelişimleri olsun önünde büyük bir engel olarak durmaktadır. Bu nedenle anne ve babaların, çocuklarının doğumdan itibaren belirli bir yaşa kadar teknolojiyle temasını kontrol altına alması gerekiyor." dedi.
"1–2 yaşına kadar çocuklar teknolojiyle tanışmaması gerekir"
"Ebeveynler, çocukları teknolojiden tamamen kısıtlamak yerine belli zamanlarda denetim altında kullanımını sağlamalıdır." diyen İçli, devamında şunları aktardı:
"Özellikle bebeklik döneminde, 1–2 yaşına kadar çocuklar teknolojiyle tanışmaması gerekir. Çünkü bu dönemde çocuk yalnızca anne şefkati ve ebeveyn merhametiyle yetişmesi gerekiyor. Yani bebekliğini yaşaması gerekiyor. Eğer bir bebek tablet ya da telefonla susturuluyorsa burada büyük bir sorun vardır. O çocuk, o yaşa kadar anne ilgisi görmesi gerekiyor. Tamamen dijitalleşmeden uzak tutulmalıdır. Bebeklik döneminden sonra da okul döneminde ise teknoloji bir oyuncak değil, ebeveyn gözetiminde bir araç olmalıdır. Ebeveynler, 'Gel birlikte televizyon izleyelim' veya 'Tablette beraber oyun oynayalım' diyerek çocukla etkileşim içinde olmalıdır. Kontrol ebeveynlerde olması gerekiyor. Tamamen kısıtlandığı zaman günümüz teknolojisi o kadar gelişmiş ki kısıtlama olursa çocukların üzerinde ayrı bir etkisi oluyor. Ebeveynler, bu konuda eğitim almalı, belirli saatlerde kullanım sınırı koymalı ve ödül sistemiyle birlikte teknolojiyi faydalı hale getirmelidir."
"Okul çağındaki çocuklar teknoloji kullanımında ebeveyn kontrolünde olmalıdır"
Teknoloji kullanımında çocukların kontrol altında olması gerektiğinin altını çizen İçli "Okul çağındaki çocuklar da teknoloji kullanımında ebeveyn kontrolünde olmalıdır. Örneğin, okulda aldığı ödevleri için çocuk gelip 'Ödevim var' diyerek tableti alıp odalarına gidiyorlar. Ama bu da olumsuz bir şekilde etkileniyor. Çocuk odasında belki 15-20 dakika ders çalışıyor ama ondan sonra oyun oynuyor. Çocuğun elinde olmayan nedenlerle gelen reklamları tıklayıp çocukların hem ahlakını hem de gelişmesini engelleyecek reklamlara tıklayınca çocuk artık ebeveyn kontrolünden çıkıyor. Ebeveyn onu gördüğü zaman çocuk biliyor onu engelleyecek. Ebeveynden habersiz artık bazı yerlere girecek. Uygun olmayan sitelere girecek. Bu gibi davranışların kontrol altına alınması için bilgisayar dahi olsa evin belirli bir yerinde olması gerekiyor. Mesela salon gibi bir alanda olursa ebeveynler çocuklarını kolaylıkla gözlemleyebilir. Tablet alındığında da bu cihazlara ebeveyn kontrol yazılımları yüklenmeli, hangi sitelere girildiği takip edilip raporlanmalıdır. Özellikle bu cihazlar yalnızca ders amacıyla kullanılmalı, bunun haricinde tabi teknolojiye alternatif olarak ebeveynlerin çocuklarıyla ilgilenmesi gerekiyor. Teknolojiden uzak tutması için çocuklar oyun parklarına götürülmeli, akrabalarının yanında vakit geçirmeleri teşvik edilmeli, sosyal etkinlikler, sinema, tiyatro gibi faaliyetlere ailece katılım sağlanmalıdır. Aileler, çocuklarını bu yönde yönlendirdiklerinde teknolojiyi daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Ancak bilinçsiz bir kullanım olursa maalesef çocuklarımız üzerinde olumsuz etkisi olacaktı. Bu nedenle gelecek nesillerimiz teknolojiyi bilinçsizce kullanarak aslında kendilerine kötülük etmiş olacaklar." ifadelerine yer verdi.
"Günümüzde çocuklar artık yapay zekayı da kullanmaya başladılar"
Günümüzde yapay zeka kullanımının artığını da belirten İçli "Günümüzde çocuklar artık yapay zekayı da kullanmaya başladılar. Bir konu hakkında bilgi almak istediklerinde daha önce arama motorlarına yazarak araştırma yaparlardı, şimdi ise yapay zekadan fikir istiyorlar. 'Ben güzel miyim?' kamera karşısına geçip çekiyor yapay zekaya soruyor 'Benim neyim eksik?' aslında kendini beğenmeme sorunları çıkıyor. Yapay zeka, kendisine verilen bilgiler doğrultusunda çocuklara geri bildirimde bulunuyor. Bir öğretmen ödev verdiğinde çocuk yapay zekaya soruyor. Bir matematik problemi olduğunda elbette ki yapay zekadan faydalanılır ama çocukların tamamıyla buna bağımlı hale gelmesi doğru değildir. Bir problemi çözerken yapay zekadan yardım almak kısa vadede fayda sağlasa da uzun vadede çocuğun düşünme ve öğrenme becerilerini zayıflatır. Günümüzde çocuklar yapay zekayı kullanarak kitap bile yazabiliyorlar. Ancak en ciddi sorun, yapay zekaya kendi kişisel bilgilerini ve ailelerinin özel durumlarını aktarmalarıdır. Bu bilgiler kayıt altına alınabilir ve üçüncü kişilerin eline geçebilir. Yapay zeka sonuçta bir bilgisayardır ve tüm veriler orada depolandığı için kişisel verilerin gizliliği büyük risk altındadır." şeklinde belirtti.
"Çocuklara yapay zekanın avantajlarının yanı sıra risklerini de doğru bir şekilde anlatması gerekir"
Son olarak İçli "Bu nedenle çocukların yapay zekaya kişisel bilgi aktarmamaları için bazı önlemler alınmalıdır. Öncelikle ebeveynler, çocuklarına 'Yapay zekaya değil, önce bize danışın' anlayışını kazandırmalıdır. Eğer teknik veya farklı konularda yetersiz kalınırsa, aile çocukla birlikte yapay zekaya başvurmalı ve süreci kontrol etmelidir. Aksi takdirde çocukların kişisel, finansal ya da sağlık verileri kötü niyetli kişilerin eline geçebilir. Teknolojiden çocuklarımızı tamamen mahrum edemeyiz; ancak verimli kullanmaları için ebeveynler olarak planlı hareket etmeliyiz. Bebeklik döneminde kesinlikle teknolojiden uzak tutulmalı, çocukluk döneminde ise güvenilir akranlarıyla, ebeveyn kontrolünde sınırlı sürelerle teknolojiye erişim sağlanmalıdır. Büyüdüklerinde yapay zeka destekli teknolojiyi kullanırken de yine ebeveyn desteği ve gözetimi devam etmelidir. Ayrıca öğretmenlerin ve eğitim sisteminin, çocuklara yapay zekanın avantajlarının yanı sıra risklerini de doğru bir şekilde anlatması gerekir. Çocuklar bu konuda bilinçlendirilir ve yönlendirilirse teknolojiyi doğru, güvenli ve verimli biçimde kullanabilirler." diye konuştu. (İLKHA)
