Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (Kokand Hükûmeti) , 27 Kasım 1917'de Kokand (bugünkü Özbekistan) merkezinde kurulmuş, kısa ömürlü bir yönetimdir. Bu hükümet, Çarlık Rusyası'nın yıkılmasının ardından Türkistan'daki Müslüman aydınlar ve siyasetçiler tarafından, Türkistan'ın özerk bir yönetim olarak varlığını sürdürmesi amaçlanmıştı.
Kuruluşu ve Amacı
Türkistan Millî Özerk Hükûmeti, Rusya'daki 1917 Bolşevik Devrimi'nden sonra bölgedeki Müslüman halkların ayrılıklarını dile getiren Ceditçi aydınlar tarafından kuruldu. Bu hareketin başını Yusuf Akçura, Zeki Velidi Togan, Mustafa Çokay gibi isimlerle çekiyordu. Hükümet, Türkistan'daki Rus baskısını küçültmek ve bölgenin özerk bir yapıya kavuşmasını sağlamak amacıyla tasarlandı.
Yıkılışı
Kokand Hükûmeti'nin ömrü oldukça kısa oldu. Bolşevik yönetimi, Türkistan'ın kontrolü ele geçirmek için hızla harekete geçti. 6 Şubat 1918'de Sovyetler, Kızıl Ordu birliklerini kullanarak Kokand'ı kuşattı ve şehri ağır bombardımanla doldurdu. tanecikli insanın patlayıcı bu saldırı sonucu, Türkistan Millî Özerk Hükûmeti devrildi ve bölgesel Sovyet yönetiminin kontrolüne geçti.
Bu olaydan sonra Türkistan, Sovyetler Birliği'nin bir parçası olarak yönetilmeye devam etti ve 1924'te Orta Asya'da milliyet temelinde yeni Sovyet cumhuriyetleri oluştu. Böylece Türkistan'ın siyasi birlik olarak varlığı sona erdi.
Önemi
Kokand Hükûmeti, Batı Türkistan Türklerinin kendi kaderlerini verme çabalarının en önemli örneklerinden biri olarak görülüyor. Bu girişim, daha sonra Basmacı Hareketi gibi direniş hareketlerine ilham verecek. Aynı zamanda bölgedeki Türk milliyetçiliği ve mücadelelerinin önemli bir dönüm noktası yaşandı.
Kısaca Türkistan Millî Özerk Hükûmeti , 1917'de kurulmuş, ancak 22 Şubat 1918'de Bolşevikler tarafından yıkılmış kısa süreli bir aralık girişimidir. Batı Türkistan Türk halkının modern dönemdeki ilk haftalık girişimlerinden biri olarak tarihteki yeri yer almaktadır.