Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Çin ziyaretindeki sözleri Türkiye'nin ve dünyanın gündemine oturdu. Hakan Fidan, Çin'de "BRICS'e elbette katılmayı isteriz" ve "Tek Çin'den yanayız" mesajları verdi. Sincan Bölgesi gezisinde Uygur Türkleriyle ilgili konuları Batı'nın ağzıyla konuşmayacağını ima etti. Fidan'ın Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın başını çektiği BRICS oluşumu ve Uygur meselesi ile ilgili yaklaşımları tartışılıyor.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Çin mesajlarının anlamını Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Köni, Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Deniz Tansi ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Kadir Ertaç Çelik ile konuştuk. Hasan Köni, Türkiye'nin Batı sisteminin tamamen dışına çıkmaya karar verdiğini öne sürdü. Deniz Tansi ve Kadir Ertaç Çelik ise kurulan cümlelerin denge politikasının dışına çıkmak anlamına gelmediğini savundu.
Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Köni, Fidan'ın ağzından çıkan sözlerin öylesine söylenmiş olamayacağını kaydetti. Atlantik nezdinde her birinin karşılığının olacağını dile getiren Köni, şöyle devam etti:
"Türkiye bir sistem değişikliğine ilerliyor. Daha evvel Sayın Bakan 'NATO ülkeleri BRICS'e üye olamaz' demişti. Son söylemleri Türkiye'nin karar değiştirdiğini gösteriyor. 'Çin'in toprak bütünlüğünü, egemenliğini tanıyoruz. Tek Çin politikasını destekliyoruz' mesajı da bunun göstergesi. Uygur Bölgesi ziyaretindeki meseleleri Batı diliyle değil kendi hassas cümleleriyle ifade etmesi de aynı şekilde."
Köni, BRICS'e katılım da dahil olmak üzere izlenen politkaların Atlantik sisteminden kopmadan sürdürülemeyeceğini aktardı:
"Türkiye yükselen güneyle yakınlaşma politikasına girdi. Bence Ukrayna krizindeki tutum da bu rotadaydı. Bu açıklamaların resmi ajanslara düşmesini göze almak iyi düşünülmüş bir adımdır. Bunların Atlanik nezdinde karşı refleksleri çok ciddi olacaktır. Bu bir kopuş hamlesi. Kopuş olmadan bu çizgiyi sürdürmek mümkün değil. Türkiye Batı sisteminin dışına çıkmaya karar vermiş görünüyor."
Atlantik sisteminden resmen kopmadan BRICS'e girilebileceğini anlatan Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Deniz Tansi şunları söyledi:
"Türkiye yeniden şekillenen çok kutuplu dünyayı doğru algılamalı. BRICS, AB'nin tam karşılığı veya alternatifi değil. Türkiye'nin AB ile ilişkileri bir macereya dönüştü. Üyelik perspektifinin hiçbir gerçekçi yanı yok. Fidan'ın BRICS sözlerinin, Türkiye'nin katılma iradesinin içi şimdilik boş. Doldurulması gerekiyor. Tek kutupluluk ciddi anlamda sorun yaratıyor. BRICS gibi örgütlere katılımın iradesinin netleştirilmesi en çok Türkiye'yi rahatlatacaktır.
"YPG/PKK terör örgütü sözde büyük müttefikimiz ABD'nin sponsorluğunda seçim yapmaya kalkışıyor. ABD ve Avrupa'yla Kıbrıs da dahil olmak üzere pek çok bölgesel milli güvenlik meselesinde anlaşamadığımız ortada. Yeni bir dünya şekilleniyor. Maalesef Türkiye'de ciddi bir Batı vesayeti var. İktidar da muhalefet de bu vesaeyete çok tabi. Bu aşıldığı zaman Türkiye özgürleşecektir. BRICS bir savunma örgütü ya da sınırlayıcı ekonomi örgütü değil. O nedenle Atlantik sisteminden resmen kopmadan BRICS'e girilebilir. Ancak ne kadar verimli olur orası soru işareti."
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Kadir Ertaç Çelik, Fidan'ın çıkışlarının geleneksel Türk dış politikasıyla uyumlu olduğuna işaret etti. Çelik şunları söyledi: "Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın bu açıklaması öncelikle geleneksel Türk dış politikasının ilkeleriyle uyumlu. Denge politikasının bir ürünü. Türkiye bir yandan Batı içindeki dengeleri, öte yandan da Batı-Doğu dengesini gözeten bir politika tercihiyle hareket ediyor. Bir diğer boyut ise uluslararası sistemin dönüşümü bağlamında Doğu'nun gözle görülür ve şu an için engellenemez bir yükselişi var.
Türkiye uluslararası sistemin yeniden yapılandırılması noktasında kendisini konumlandırmaya çalışıyor. Ayrıca Amerikan hegemonyasının tartışmaya açıldığı ve oldukça yıprandığı bir dönemde çok kutuplu dünyanın inşasında da Türkiye'nin çok kutupluluktan yana tavır koyduğunu ifade edebiliriz. Tabi Atlantik ittifakından kopuşun bir anda keskin biçimde olması çok beklenilen bir durum değil. Geçiş sürecinde yeni dengelere yatırım yapıldığı anlamına gelen BRICS açıklaması ve Türkiye'nin 2001 Avrasya'da İşbirliği Eylem Planı ve Şangay açılımları da bu tercihi destekleyen diğer göstergeler."
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Çin gezisi sözde Doğu Türkistan ayrılıkçılarını rahatsız etti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a hakaret eden grup, "Hain Erdoğan", "Doğu Türkistanı satmayın" sloganları attı. Açıklamada, "Hain Erdoğan rejiminin Doğu Türkistan topraklarını satmasına, kardeşlerinizin katledilmesine izin vermeyin. Birazcık onurunuz, insanlığınız varsa; ben Türküm diyen varsa sessiz kalmayın. Türk Dışişleri Bakanlığında çalışanlar istifa edeceksiniz."
Ayrılıkçılardan 'Hain Erdoğan' çıkışı
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin başkenti Urumçi'de Yanghang Camii'ni ve Uluslararası Büyük Pazar'ı ziyaret etti. Fidan, Sinciang'taki müslümanlara baskı yapıldığı gönündeki yalan haberlerin merkezi olan bölgede esnafla sohbet etti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki temaslarını sürdürüyor. Fidan, 12 yıl sonra Çin'in Sinciang eyaletinde Uygur Türklerini ziyaret eden en üst düzey Türk yetkili. Pekin temaslarının ardından Çin ziyaretinin son gününde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne geçti. Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin başkenti Urumçi'de Yanghang Camii'ni ve Uluslararası Büyük Pazar'ı ziyaret etti. Esnaf ile sohbet eden Bakan Fidan, geleneksel yiyeceklerin tadına baktı. Bakan Fidan burada Sinciang Uygur Özerk Bölgesi Parti Sekreteri Ma Xingrui ve Vali Erkin-Tuniyaz ile görüştü. Toplantıda Bölgesel ve küresel konular ele alındı.
Buradaki temaslarının ardından Çin devlet televizyonu CCTV'de yayınlana bir programa katılan Fidan, Uygur meselesine ilişkin, "Özellikle Uygur meselesini bir zenginlik meselesi olarak görüp burada herhangi bir sorun alanı görmeden, buradaki özellikle Uygurların kültürel hakları ve yaşamları konusunda dünyada ve İslam dünyasında oluşan algının değiştirilmesi Çin'in de lehine, bizim de lehimize, herkesin lehine. Dolayısıyla bizim dediğimiz her zaman için şu; biz Çin'in tek Çin politikasını destekliyoruz, toprak bütünlüğünü ve egemenliğini destekliyoruz." ifadelerini kullandı.
Hakan Fidan, Çinli mevkidaşı Wang Yi ile önceki gün yaptığı basın açıklamasında, "Türkiye'nin, Çin'in toprak bütünlüğüne, siyasal egemenliğine desteği tamdır. Çin'e yönelik silahlı terör hareketlerine karşı desteğimiz tamdır. Özellikle Çin'i karıştırmaya yönelik, Çin'in ekonomik gelişmesini durdurmaya yönelik uluslararası girişimleri doğru bulmadığımızı buradan ifade etmek istiyoruz." diye konuştu.
Pekin'deki Çin ve Küreselleşme Merkezi'nde (CCG) önceki gün düzenlenen toplantıda konuşan Hakan Fidan, BRICS'e Türkiye'nin bakış açısını da değerlendirdi. Fidan "Kesinlikle BRICS'e üye olmak istiyoruz. Bu yılın nasıl geçeceğini göreceğiz" dedi.