Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 28 Kasım'da Astana'da düzenlenecek Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) Zirvesine katılmayacak. Ancak Moskova, Erivan'ın er ya da geç bu örgütle işbirliğini yeniden tesis edeceğini umuyor. Yerel basında yer alan haberlere göre bu, Rusya cumhurbaşkanının yardımcısı Yuri Ushakov tarafından söylendi.
"Ermenistan katılmayacak ancak temsilcileri, zirvede mutabakata varılan ilgili belgelerin kabulüne karşı olmadıklarını önceden söylediler. Örgütün gelecekteki çalışmalarına ilişkin Ermeni ortaklarımızın kendi rotalarını bağımsız olarak belirleme haklarını sorgulamıyoruz" dedi. Ushakov ayrıca Erivan'ın CSTO'nun hukuken tam teşekküllü bir üyesi olmaya devam ettiğini ve ilgili hak ve yükümlülüklerini koruduğunu vurguladı: "Ermenistan'ın CSTO çalışmalarına fiziksel olarak geri dönmesi için kapılar açık. Ermeni temsilcilerinin er ya da geç bu örgüt çerçevesinde işbirliğine devam etmelerini umuyoruz."
Bunun ardından Ermenistan'ın Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) zirvesini 25 Aralık'ta Erivan yerine Saint Petersburg'da düzenleme kararı birçok soruyu gündeme getirdi. Putin'in yardımcısı, Ermenistan'ın talebi üzerine AB zirvesinin St. Petersburg'da yapılacağını ve zirveye Paşinyan'ın başkanlık edeceğini söyledi. İravan bu adımı açıklamadı. Birinci ihtimal Putin'in Erivan'a gelmesini engellemek için yapmış olmalarıdır. Çünkü Roma Statüsü'ne katılan Ermenistan, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Rusya cumhurbaşkanının tutuklanmasına ilişkin kararını görmezden geldi. İkinci seçenek ise Rusya'nın Ermenistan'a güvenmediği için etkinliğin St. Petersburg'da yapılmasını istemesi. Resmi Moskova'nın, Ermenistan'ın Roma Statüsü'nü onaylamasını dostane olmayan bir adım olarak değerlendirdiğini hatırlayalım. Yetkili Erivan, bu kararın Putin'le ilgili olmadığını anlatmaya çalıştı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü, 15 Haziran - 17 Temmuz 1998 tarihleri arasında İtalya'nın başkentinde düzenlenen BM konferansında kabul edilen Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kuruluşuna ilişkin bir yasadır. Mart 2016 itibarıyla 139 eyalet belgeyi imzalamış, bunlardan 124'ü onaylamıştı. Yani Ermenistan, söz konusu tüzüğü imzaladıktan sonra belgeyi onaylayan ülkeler arasında 125'inci sırada yer alıyor. Rusya ise Eylül 2000'de Roma Tüzüğü'nü imzaladı ancak 2016 yılına kadar onaylanmadı. 2016 yılında Başkan Putin, belgenin kabul edilemez olduğunu ilan eden bir emri imzaladı. Bu karar ülkenin ulusal çıkarları açısından açıklandı. Pek çok siyasi gözlemci konuyu Rusya'nın Ukrayna'nın Kırım'ını ele geçirmesiyle meşrulaştırdı ve Moskova'nın belgeyi onaylama konusundaki isteksizliğinin, belgenin hükümlerinin Kremlin'e karşı uygulanma ihtimalinden kaynaklandığını belirtti.
Bu arada Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, bir süre önce "Politoco Europe" dergisinde yayınlanan bir röportajda, Roma Statüsü'nün ülkesinin güvenlik çıkarları açısından uygunluğunu vurguladı. Bu arada Ermeni yayını "Haykakan Jamanak"ın talebi üzerine ülkenin Dışişleri Bakanlığı şunları söyledi: "Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) bünyesinde yürürlükte olan düzenlemelere göre, Avrasya Yüksek Konseyi toplantısı Ekonomik Konsey'in AEB'nin yasal organlarına başkanlık eden üye ülkede toplanması planlanmamaktadır. Buna göre, Avrasya Yüksek Ekonomi Konseyi'nin toplantılarının nasıl yapılacağı, bir sonraki oturumun zamanı ve yeri bir önceki oturumda kararlaştırılıyor. Bu durumda Avrasya Yüksek Ekonomi Konseyi'nin 8 Mayıs 2024'te Moskova'da yapılan oturumunda üye devletlerin liderleri bir sonraki oturumun bu yılın Aralık ayında St. Petersburg'da yapılmasına karar verdiler." Bakanlığın yanıtı oldukça teorik olup, ÇED'in mutlaka yasal organlara başkanlık eden üye ülkede yapılmasının planlanmadığına, yani başka bir üye ülkede de yapılabileceğine dikkat çekildi. Ama neden Ermenistan'da yapılmadığı açıklanmıyor, nedeni verilmiyor. Bu nedenle Putin'in Erivan'a gelmesi uygun görülmedi. Görünüşe göre Rusya da bu kararı anlayışla kabul etti. Çünkü Putin, Roma Statüsü'ne katılan Moğolistan'ı ziyaret ettiğinde Batı'dan bu ülkeye sert eleştiriler ve çağrılar geliyordu. Moskova, Erivan'ı zor durumda bırakmamak için etkinliğin St. Petersburg'da yapılmasını kabul etti...
Azad Masiyev
"Yeni Müsavat"a konuşan siyaset uzmanı Azad Mesiyev'e göre, Soros aktivistleri Ermenistan'da oldukça aktifler ve toplumsal ve siyasi süreçleri etkileme gücüne sahipler. Uzmana göre bu güçler, Ermenistan'ın Rusya ile ilişkilerini tüm yapı ve platformlarda kesmekle ilgileniyor: "Aslında bunu CSTO'da başardılar ve tüzükte faaliyetlerinin dondurulmasına ilişkin bir madde olmamasına rağmen Ermenistan, Rusya'nın katılımına katılmıyor. olaylar. Ermenistan'daki Soros aktivistleri bu hedefe ulaştı. Ancak bu ülke ekonomik olarak Rusya'ya bağımlıdır ve bu nedenle Avrasya Ekonomik Birliği'ne katılmaya devam etmektedir.
A. Mesiyev, Erivan'daki etkinliğin, Putin'e yönelik tutuklama emri nedeniyle Ermeni yetkililere baskı uygulanabileceği gerekçesiyle reddedildiğini düşünüyor: "Soros aktivistleriyle hesaplaşmak için etkinliğin St. Petersburg'da yapılması önerildi. Bu Soros'un gücünü gösteriyor. Aynı zamanda Rusya da kararı anlayışla kabul etti. Ancak Ermenistan'ın bu politikasının ne kadar ileri gidebileceği soru işaretleri yaratıyor. Eğer CSTO'dan hukuken ayrılırsa, her halükarda ülkeyi Avrasya Ekonomik Birliği'nden çıkaracaklar. Bu da Ermenistan ekonomisi için felaket anlamına geliyor. Şu anda Rusya ile bu ülke arasındaki ticaret cirosu 10 milyardır ve bunun arttırılması planlanmaktadır. Batı da Ermenistan ekonomisinin Rusya'ya bağımlı olduğunu gözlemliyor. Dolayısıyla Ermenistan'ın bu örgütten çekilmesi ülkenin çöküşü ve Paşinyan'ın sonu anlamına gelecektir. Siyaset uzmanı, Paşinyan'ın gücünün bu kadar siyasi-ekonomik bir intihara kalkışmasını beklemiyor.
Emil SALAMOĞLU