HATAY-BHA
6 Şubat 2023'teki depremlerde büyük yıkıma uğrayan Hatay'da kültürel unsurların gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla geniş kapsamlı bir dijital arşiv çalışması yürütüldü. "Antakya'nın Belleği: Antakya Kentsel Kolektif Belleğin Korunması ve Dijitalleştirilmesi Yoluyla Paylaşılması" başlıklı proje, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (HMKÜ) Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alim Koray Cengiz'in öncülüğünde hazırlandı ve TÜBİTAK 1001-ÇABA programı kapsamında destek almaya hak kazandı.
Dokuz Eylül, Beykent, Akdeniz ve Atatürk üniversitelerinden akademisyenlerin de katıldığı çalışmada, depremden etkilenen Hatay'ın kültürel yapısı dört başlık altında ele alındı: "mekanlar ve yerler", "yemekler ve tatlar", "kültürel çeşitlilik" ile "zanaatlar ve meslekler". Saha araştırmaları, arşiv incelemeleri ve birebir görüşmelerle zenginleştirilen projede, kente ait toplumsal hafızaya tanıklık eden isimler ve zanaatkârlarla da röportajlar gerçekleştirildi.
Proje kapsamında hazırlanan içerikler "bellekantakya.com" adresinde dijital ortamda paylaşıldı. Bu platformda Habib-i Neccar ve Ulu Camii'nden kiliselere, tarihi caddelerden eski Antakya evlerine kadar 20 farklı mekâna ilişkin bilgiler yer alıyor.
Antakya'nın mutfak kültürünü yansıtan bölümde künefe, kaytaz böreği, humus ve aşure gibi çok sayıda yöresel lezzet hakkında bilgiler bulunuyor. Kentin önemli zanaatları arasında ayakkabıcılık, kilim dokumacılığı, semercilik ve cam ustalığı da ayrıca arşivlendi.
"Kültürel çeşitlilik" başlığı altında Antakya'nın çok kültürlü yapısı ve farklı inançlara dair bilgiler de dijital ortama taşındı. Çalışma kapsamında ayrıca "Dünün Sesleri: Antakya'nın Belleği" adlı 17 dakikalık bir belgesel hazırlandı.
HMKÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alim Koray Cengiz, projeye sosyal medyada paylaşılan eski Hatay görüntülerinden yola çıkarak başladıklarını belirtti. Yaklaşık 200 kişiyle görüşme yapıldığını ve 180 video kaydı alındığını aktaran Cengiz, amaçlarının kentin kültürünü, birlikte yaşama alışkanlığını ve belleğini gelecek kuşaklara aktarmak olduğunu ifade etti.
Cengiz, "Depremle insanlar sadece evlerini ve yakınlarını değil, kente ait uzamı da kaybetti. Biz bu çalışma ile şehrin geçmişteki halini kayıt altına almak, hatırlatmak ve aynı zamanda kentle bir veda niteliği oluşturmak istedik" dedi.
Projenin, Hatay'ın kültürel sürdürülebilirliğine katkı sağlaması ve gelecek kuşaklara kapsamlı bir referans sunması hedefleniyor.