Geçtiğimiz günlerde Kırgızistan'dan, yetkililerin vatandaşların merhumun mezarlarını lüks anıt ve yapılarla süslemesini yasaklayacağı yönünde haberler geldi. Cenazede aşırı israf ve gösteriş yüzünden bu karara varmak zorunda kaldılar. Bu eğilim, akrabalarının ölülerin mezarlıklarına türbelerin tamamını dikmeye başladığı noktaya ulaştı. Bu nedenle Kırgızistan Müslümanları Ruhani İdaresi'ne, cenazelerde gösteriş yapılmasını yasaklayan, dini örf ve adetlere uyulması gerektiğini belirten bir fetva yayımlaması önerildi.
Kırgızistan, sadece konum olarak değil, kültür, din ve zihniyet açısından da Kazakistan'a yakın bir ülkedir. Özellikle kutlamalar ve etkinlikler söz konusu olduğunda, aramızda sözde "gösteriş" eğilimi de görülebilir. Ancak cenazeler konusu son yıllarda büyük soruları gündeme getirdi: Neden bu yas ve yas ritüeli, en iyi görünen son dinlenme yerinin kim olduğunu görmek için yarışan bir kibir yarışına dönüştü?
Bir BaigeNews.kz muhabiri bu soruyu Kazakistan'ın SAMK'sına yöneltti. Orada bize, 2017 yılında Kazakistan Müslümanları Ruhani İdaresi'nin cenaze töreni ve cenaze töreni düzenleme kurallarını anlatan "Janaza" (Cenaze Ayinleri) kitabını yayınladığını söylediler. Kitap, ülkedeki tüm dini ritüelleri sistematize edip düzene koydu ve israfın ve dine aykırı eylemlerin önlenmesine yardımcı olması gerekiyordu.
"Hayatı boyunca gömülen kişi bir han veya ünlü bir ulusal akyn, genel olarak tarihi bir şahsiyet ise, mezarlığa "kumbez" (mezar yapısı, kubbe) dikilmesine izin verilir. Ancak sıradan Müslümanlar için "kumbez" dikilmesine izin verilir. "Cenazenin kendi kısıtlamaları var: Bel yüksekliğinde tuğladan yapılmış bir çit olmalı ve mezar taşı Ust-Kamenogorsk'tan yüksek olmamalı" dedi Elbek. Tasbolatuly, SAMK'nın Şeriat ve Fetvalar bölümünde uzman.
Din adamlarının bir temsilcisine göre, bazen sadece cenaze töreni değil, aynı zamanda büyük bir kutlamayı andıran cenaze yemeklerinin düzenlenmesi de bazen kafa karışıklığına neden oluyor. Kazakistan'ın her yerindeki SUMK temsilcileri, cenazelerde bölge sakinleriyle sohbet ederek gerçek gelenek ve görenekleri anlatıyor, aynı zamanda yurttaşlarını son yolculuklarında akraba ve dostlarını uğurlarken israf ve kibirle günah işlememeye çağırıyor.
"Artık bunu ölen için değil de kendileri için yapıyorlar. Bunu övünmeye dönüştürdüler. Ölen bile gösteriş sebebi haline getirildi. Bu yakışıksız bir davranış. Dolayısıyla Türkiye'de kurulmakta olan yasağın da uygunsuz olduğunu düşünüyorum. Kırgızistan haklı. Biz de elbette kimseyi zorlayamayız ama yavaş yavaş bu aşırı davranışlardan vazgeçmeye doğru gidiyoruz" dedi.
Cenaze hizmetleri temsilcileri pahalı mezar taşları inşa edilmesinin yasaklanmasını eleştirdi. Astana cenaze hizmetleri merkezi "Aist" müdürü Madi Zhuankhanov'a göre, merhumun anısının nasıl ve ne şekilde onurlandırılacağı her kişi ve her aile için kişisel bir mesele. Girişimci, Kazakistanlıların kendi takdirine bağlı olarak ve mali yeteneklerine uygun olarak, sevdikleri insanları kalplerine gömme hakkına sahip olduğuna inanıyor.
"Bir yandan, bir tür birleşik tasarım kodu getirmeyi teklif ettikleri doğrudur, ancak bunu "tomurcuktan kesmeye" gerek yoktur. Kazakistan'ın her bölgesinde, her şeyden önce mezarların kurulumu bağlıdır. İklim şartlarına göre güney bölgelerini ele alırsak, çoğu insan mezarın etrafına küçük bir çit koyar ve kuzeyde ise sürekli rüzgarlar ve kar sonrası kötü hava nedeniyle mezarda eriyen su birikir. , ve çit korumalıdır Ama bu bir zenginlik gösterisi değil bence, kaybın ifade edilme derecesi, dürüst olmak gerekirse, bunun ölen kişiye bir faydası olmaz ama bu yaklaşım, sevgi ve saygının bir ifadesidir. sevdiklerine," diyor Zhuankhanov.
Cenaze konusu toplumumuzda defalarca hararetli tartışmaların nedeni haline geldi. Ulusal Panteon'un inşasının Kazakistanlıların da yakından ilgi odağı olduğunu hatırlatalım. Bu arada Astana'ya 17 kilometre uzaklıkta Kabanbai Batyr türbesinin çevresinde bulunuyor. 2023'te medya, Ulusal Panteon'da yer kalmadığını yazdı. Bu arada Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in girişimiyle inşa edildi. Bildiğiniz gibi Nazarbayev ailesinin aile mezarı Almatı bölgesindeki memleketleri Şamalgan köyünde bulunmaktadır. Eski devlet başkanının annesi ve babası oraya gömüldü.